Onderzoek naar online begeleiding bij gokproblemen

30/03/2017
Gokken, Onderzoek

Helpt het volgen van een ‘online begeleiding’ personen met een gokprobleem hun verslavingsgedrag onder controle te krijgen? Dit is de onderzoeksvraag van een studie, ontstaan vanuit een samenwerking tussen Universiteit Antwerpen, Universiteit van Amsterdam en CAD Limburg. Deze ging begin 2017 van start.

De approach bias

Het nieuwe project sluit aan op eerder onderzoek onder leiding van Prof. Dr. Geert Dom van Universiteit

Antwerpen en Prof. Dr. Reinout Wiers, hoogleraar Psychopathologie aan de Universiteit van Amsterdam. Wiers ontdekte eerder dat mensen die verslaafd zijn aan roken of alcohol, baat kunnen hebben bij een online Cognitieve Bias Modificatie (CBM)-training. Hierbij hertrainen mensen hun automatische neiging om toenadering te zoeken tot het verslavend product. In sommige gevallen wordt deze neiging tenietgedaan of mogelijk zelfs omgekeerd.
In een eerste verkennend onderzoek, Training Onbewuste Processen-Gokken (TOP-Gokken), hebben initiatiefnemers kunnen aantonen dat er bij gokproblemen ook sprake lijkt te zijn van een zogeheten approach bias: de gokverslaafde wordt als het ware naar het kansspel ‘toegetrokken’. Daarnaast is de wetenschap er steeds meer van overtuigd geraakt dat een gokverslaving vele gelijkenissen kent met ander verslavingsgedrag. Hiervan getuigt ook de opname van ‘gokstoornissen’ in de categorie ‘Verslavingen en stoornissen door het gebruik van middelen’ van de DSM-5. Aangenomen wordt dat CBM-trainingen best samenvallen met andere behandelvormen, een (online) hulpverlenerscontact kan bovendien bijdragen tot voldoende motivatie om te volharden in het volgen van de trainingen.

Gokverslaving: een onzichtbaar probleem

In België schat men het aantal gokverslaafden op ongeveer 40.000. Bijkomend zijn er veel meer risicogokkers, zij lopen het risico verder in de problemen te komen met gokken. Slechts een heel klein deel van de Belgische risico- en probleemgokkers zoekt op dit moment hulp. Terwijl het psychisch lijden bij een gokverslaving enorm groot kan zijn, er is een significante link tussen gokstoornissen en suïcidepogingen. Een deel van de gokkers lijdt omwille van de -soms extreme- schulden en heeft hierdoor weinig toekomstperspectief. Een andere groep lijdt omwille van bijkomende psychische problemen waarmee ze kampen. De preoccupatie, waarbij gokgedachten en stress hen zelfs uit hun slaap kunnen houden, wordt eveneens als erg belastend ervaren. Toch signaleert de gokker gokproblemen zelden, de schaamte en de stap naar hulp is erg groot. Er is een duidelijke treatment gap, hierom is laagdrempelige hulp een vereiste.

De inhoud van www.gokhulp.be komt hier gedeeltelijk aan tegemoet en voldoet aan het stepped-care principe: zelftests met advies op maat, lotgenotencontact via fora en een zelfhulpprogramma voor wie zelfstandig aan de slag wilt. Er zijn ook links naar onder andere www.eerstehulpbijschulden.be; www.zelfmoord1813.be en www.dedruglijn.be. Zo’n 80% van de deelnemers aan het ‘online zelfhulp’-programma, jaarlijks zo’n 200 personen, had eerder nooit hulp.

Nieuw binnen www.gokhulp.be is deze ‘online begeleiding’. Met dit online begeleidingsprogramma verwachten we eveneens deelnemers te bereiken die eerder geen hulp zochten of vonden. Maar ook wie elders wel hulp zocht, kan het programma volgen. Deelnemers kunnen gratis en anoniem aan de online begeleiding deelnemen.

Chatten en huiswerk

De onderzoekers willen in de eerste plaats weten of een online cognitief gedragstherapeutisch basisprogramma mensen kan helpen bij het tegengaan van hun gokverslaving. Gedurende 9 weken zijn er chatgesprekken met een behandelaar. Hiernaast maakt de deelnemer online huiswerkopdrachten en houdt een gokdagboek bij. Deze zijn een leidraad om onderwerpen te bespreken als: voor- en nadelen van gokken en stoppen, doelstellingen, omgaan met ‘zin in gokken’, noodmaatregelen, terugvalpreventie en sociale vaardigheden. In het gokdagboek registreren deelnemers hun gokgedrag en de ‘zin-momenten’- wanneer is de neiging tot gokken het sterkst? Oefeningen en grafieken kunnen deelnemers inzicht geven in risicosituaties en een actieplan kan op maat uitgewerkt worden. Deelnemers blijven anoniem en kunnen het programma vanop afstand, bijvoorbeeld thuis, volgen. Doordat heel het programma ‘responsive’ is gemaakt, kan alles ook via tablet of smartphone geraadpleegd worden. Er werd een behandelprotocol opgesteld.

‘Kansspelen van je afduwen’

Daarnaast onderzoeken de wetenschappers of een nieuwe cognitieve training de effectiviteit van het online basisprogramma kan versterken. De idee is dat hierdoor de approach bias, de automatische tendens om toenadering te zoeken tot gokstimuli, wordt hertraind. Van deze training bestaat ook een placebo-versie, zodat de onderzoekers de effectiviteit van de aandachtstraining goed kunnen meten.

Deelnemen

Ken jij iemand met een gokprobleem die een gokspecifieke begeleiding zoekt? Op de website www.gokhulp.be kan men zich aanmelden voor een ‘online begeleiding’. Om deel te nemen aan het onderzoek moet je 18 jaar of ouder zijn, voldoende Nederlands kennen en toegang tot internet hebben. Wie problemen ervaart met het bingotoestel, (online) roulette, (online) slots, (online) weddenschappen en/of (online) kaartspelen, kan binnen het onderzoek eveneens de nieuwe cognitieve training volgen.

Dit kadert binnen wetenschappelijk onderzoek gefinancierd door Nationale Loterij.

Ronny Willemen
CAD Limburg