Ginger 2022: stijging Vlaamse preventieactiviteiten alcohol en andere drugs

10/08/2023
Elk jaar registreren preventiewerkers in Vlaanderen de alcohol- en drugpreventieactiviteiten die zij uitvoeren in Ginger. Sinds 1996 beheert VAD dit registratiesysteem, waarin zowel de lokale, regionale als Vlaamse preventiewerkers hun initiatieven bijhouden. In 2022 voerden 122 preventiewerkers in totaal 7.244 preventieactiviteiten in. In vergelijking met 2021 is dat een opvallende stijging: er kwamen 21 registratoren bij, en er werden 608 meer activiteiten geregistreerd.

Deze stijging hangt samen met het invoeren van een nieuw registratiesysteem voor (inter)gemeentelijke preventiewerkers. VAD voegde de datasets van Ginger (De Sleutel, VAD en CGG preventiewerkers TAD) en de (inter)gemeentelijke preventiewerkers samen voor de realisatie van het Ginger-rapport voor 2022. In dit artikel kan je alvast de belangrijkste resultaten nalezen. 

Rolverdeling en complementariteit

De introductie van een nieuwe groep, namelijk de intergemeentelijke preventiewerkers, maakt dat het totaal aantal lokale registratoren en lokale activiteiten beduidend is toegenomen. Dit leidt ook tot verschuivingen: zo stijgt het aandeel activiteiten in de categorieën ‘overleg’ en ‘vroeginterventie’ in de groep van lokale registratoren aanzienlijk.

Dat is positief, want het toont de complementariteit van de preventieactoren op het terrein. Concreet zien we over alle registratoren heen geen stijgende, maar een dalende trend voor ‘overleg’ en ‘vroeginterventie’. De intergemeentelijke preventiewerkers hebben die rol dus opgenomen. Dit duidt op een duidelijke rolverdeling binnen het werkveld.

Werken naar een preventieve beleidsgerichte aanpak

Na het COVID-19 verhaal zien we een heropstart en stijgende vraag naar themagerichte activiteiten. Ook is er weer meer ruimte voor vorming en structureel beleidsmatig werken rond de pijlers van preventie. Maar dat komt (nog) niet in elke setting even sterk tot uiting.

Een positieve uitschieter is de setting welzijn. Een opvallende evolutie in het werken met die setting is dat het aandeel ‘coaching’ stijgt. Dit wijst erop dat de expertise die de preventiewerkers in de setting brengen meer verankerd wordt in een alcohol- en drugbeleid. Succesfactoren in deze positieve evolutie – denk hierbij ook aan de projecten binnen de woonzorgcentra – kunnen als voorbeeld dienen om ook in andere moeilijkere settings iets structureels op te bouwen.

Aandacht voor de uiteindelijke doelgroep

Het merendeel van de in Ginger geregistreerde activiteiten is gericht op intermediairs (professionelen in de gezondheidszorg, het onderwijs, uitgaansleven, welzijn, …). De uiteindelijke doelgroep – de algemene bevolking – wordt via deze intermediairs bereikt. Toch is het ook belangrijk initiatieven te nemen die zich rechtstreeks naar deze uiteindelijke doelgroep richten.

Op dit vlak heeft corona de afgelopen twee jaar veel roet in het eten gegooid. Met alle belemmeringen zoals het afstandsonderwijs, het sterk beperkte uitgaansleven en het massale thuiswerken was het moeilijker de uiteindelijke doelgroep te bereiken. Dankzij het wegvallen van die beperkingen, en dankzij de stijging van de groep (inter)gemeentelijke preventiewerkers– de groep die het meest met de uiteindelijke doelgroep werkt, is in 2022 de inhaalbeweging ingezet.

Toch ligt het aandeel activiteiten met/naar de uiteindelijke doelgroep nog duidelijk onder het niveau van voor de coronapandemie. Daarbij moeten we wel vermelden dat Ginger niet het volledige beeld kan geven: de Logo's (het LOkaal GezondheidsOverleg) hebben ook een belangrijke taak naar de uiteindelijke doelgroep (via campagnes), en deze gegevens zijn niet terug te vinden in het Gingerrapport (logorapportage verloopt via Cirro, een ander platform).

Het werken naar de algemene bevolking vanuit verschillende settings en met één gedeelde visie verhoogt de kans dat de doelgroep via meerdere kanalen dezelfde boodschappen krijgt. Het gemeentelijk/lokale niveau is van vitaal belang om dat aan te sturen. Zij kunnen een datagestuurde langetermijnaanpak uittekenen, en initiatieven nemen om dit in de praktijk om te zetten. Hier liggen dus kansen. Een goed voorbeeld is de campagne Bijzonder Zonder, die vertrekt vanuit lokale noden en initiatieven neemt in verschillende settings.

© Foto van Lukas via Pexels

Nood aan ondersteuning preventiewerk

De stijging van het aantal preventiewerkers brengt ook enkele vragen met zich mee. Hoe gebeurt de ondersteuning en wie stuurt aan? Hoe ziet de ondersteuning eruit, zodat TAD-preventie kwalitatief blijft? Partnerorganisatie VAD neemt deskundigheidsbevorderende initiatieven naar de lokale en intergemeentelijke preventiewerkers (onder andere vorming, intervisie, nieuwsbrief). Maar de regionale aansturing moet nog gestroomlijnd worden, en ondersteuning van de lokale en intergemeentelijke preventiewerkers is daar eveneens noodzakelijk.

Inzetten op kwaliteit, niet kwantiteit

Het inzetten op kant-en-klaar en aanpasbaar materiaal – zonder afbreuk te doen aan de effectiviteit – kan de kwaliteit van preventie ten goede komen. Grote, zware preventiepakketten en methodieken kennen moeilijk hun ingang in de diverse settings. Daarom zijn plukboeken of methodiekmappen nuttige instrumenten die flexibel kunnen worden ingezet door intermediairs. VAD ontwikkelde de afgelopen jaren heel wat methodieken met deze visie, die geraadpleegd kunnen worden via onze catalogus.

Dank aan iedereen die het voorbije jaar preventieactiviteiten in Ginger registreerde.

Jolien Moernaut
Coördinatie en vorming preventienetwerk, gokken (preventie)