Cannabisgebruik en werk

Cannabis is, ook op het werk, de meest gebruikte illegale drug. Cannabis beïnvloedt het functioneren. Belangrijk dus om in het uitwerken van een alcohol- en drugbeleid voldoende aandacht aan cannabis te geven.

Cijfers

Cannabis is de meest gebruikte illegale drug bij de Vlaamse bevolking. In 2013 gaf 14% van de Vlamingen tussen 15 en 64 jaar aan minstens één keer in hun leven cannabis gebruikt te hebben; 3,5% gebruikte het jaar voorafgaand aan de bevraging. Voor alcohol is het ooit-gebruik 84% (Gisle, 2014).

In een bevraging bij arbeidsgeneesheren in België (Uptodate-onderzoek, 2015) bleek 18,6% minstens maandelijks geconfronteerd te zijn met problematisch cannabisgebruik van werknemers (6,1% voor andere illegale drugs zoals XTC en cocaïne). In 6,5% ging het om wekelijkse en in 1,2% om dagelijkse ervaringen. Minder dan 10% gaf aan geen ervaring te hebben met problematisch cannabisgebruik, (bijna 23% inzake illegaal druggebruik anders dan cannabis). Dat cannabis ook in de werkcontext de meest gebruikte illegale drug is, wordt verder geïllustreerd door de resultaten van de Qado-vragenlijst omtrent een alcohol- en drugbeleid op het werk: wanneer respondenten functioneringsproblemen signaleren als gevolg van middelengebruik, worden die in 18% van de gevallen gelinkt aan cannabisgebruik, in 9% aan ander illegaaldruggebruik.

Effecten op het werk

Literatuuronderzoek naar de effecten van cannabisgebruik door werknemers levert niet altijd eenduidige resultaten op, bijvoorbeeld door verschillen bij gebruikers en werkcontext (Crean et al, 2011 in VAD-dossier cannabis; Philipps et al, 2015). Effecten van cannabis kunnen ook enorm verschillen volgens de variëteit (verschillen in sterkte en dus ook in effect), de hoeveelheid en de manier van gebruik (roken, eten, drinken). In bepaalde gevallen blijken meer ervaren (frequente) cannabisgebruikers ook minder effecten te ervaren bij acuut gebruik dan occasionele gebruikers, omdat ze vaak een tolerantie hebben ontwikkeld ten aanzien van deze acute effecten.

Globaal gesteld maakt een cannabisroes het moeilijker om zich te concentreren, logisch na te denken en iets te onthouden. Cannabisgebruik verstoort de cognitieve functies op verscheidene niveaus, van het geheugen en de aandacht tot meer uitvoerende cognitieve functies zoals het concentratievermogen, het vermogen om te plannen, organiseren, problemen op te lossen, beslissingen te nemen, te onthouden en emoties en gedrag te controleren. Bovendien zijn er heel wat factoren die de verstoring of het herstel van deze functies beïnvloeden, zoals de beginleeftijd van gebruik, het aantal jaren van gebruik en hoe vaak regelmatig gebruikt werd (Crean et al, 2011 in VAD-dossier cannabis).

Werken en rijden

Heel wat werknemers nemen deel aan het verkeer, zij het als professionele bestuurder, zij het in het kader van woon-werkverkeer. Cannabisgebruik beïnvloedt de vaardigheden die nodig zijn voor het besturen van een voertuig. Het vertraagt de reactietijd, verslechtert de waarneming, de motoriek en het vermogen om snelheden in te schatten. Ook de aandacht neemt af en is er een afname in de remreactie waardoor men vaker gaat kronkelen over de baan. Rijden onder invloed van THC is gevaarlijk. Chauffeurs onder invloed van cannabis hebben dubbel zoveel risico om een ongeval te veroorzaken als een nuchtere chauffeur (Biecheler et al, 2008 in VAD-dossier cannabis). Rijden onder invloed van cannabis is ook verboden.

Aandacht voor cannabis in een alcohol- en drugbeleid

De impact van cannabisgebruik van werknemers voorafgaand of tijdens het werk, en dit zowel door recreationele of door frequente gebruikers, noopt de werkgever tot specifieke aandacht voor deze drug. Een alcohol- en drugbeleid biedt hiervoor een raamwerk. Net zoals bij het (problematisch) gebruik van alcohol en psychofarmaca is het functioneren van de werknemer, waaronder diens veiligheid en die van zijn collega’s, het uitgangspunt. Daartoe is regelgeving omtrent het werkgerelateerd gebruik van cannabis aangewezen, alsook procedures bij functioneringsproblemen door cannabisgebruik. Gezien de langere afbraaktijd van cannabis is het bij mogelijke testen, nog meer dan bij alcoholgebruik, van belang om het onderscheid te maken tussen acute intoxicatie en het onder invloed zijn van cannabis. In vorming- en voorlichtingsinitiatieven zijn verder objectieve informatie en focus op effecten in de werkcontext aangewezen. Ook moeten werknemers met cannabisproblemen de weg kunnen vinden naar interne en/of externe hulpverlening.

Wat kan VAD je bieden?

VAD wil werkgevers en andere actoren op het terrein sensibiliseren zodat er meer aandacht besteed wordt aan het gebruik van cannabis en de effecten ervan in de werkcontext. Op www.qado.be komt er geleidelijk aan meer informatie over cannabis in relatie tot werk. Bedoeling is cannabisgebruik (meer) zichtbaar en bespreekbaar te maken binnen de werkcontext.

Om de gevolgen van cannabisgebruik voor de veiligheid en het werkgedrag van werknemers en hun omgeving te illustreren, zijn er alvast twee nieuwe affiches beschikbaar. Meer info over cannabis vind je op onze themapagina 'cannabis'. Bij De DrugLijn kan iedereen terecht met vragen over cannabis.

Bronnen

Gisle L. Gebruik van illegale drugs. In: Gisle L, Demarest S (ed.). Gezondheidsenquête 2013. Rapport 2: Gezondheidsgedrag en leefstijl. WIV-ISP, Brussel, 2014

Vanmarcke, K. (red.) 2013. Dossier cannabis. VAD, Brussel.

Phillips, J. A., Holland, M. G., Baldwin, D. D., Gifford-Meuleveld, L., Mueller, K. L., Perkison, B., ... & Dreger, M. (2015). Marijuana in the workplace: guidance for occupational health professionals and employers: Joint Guidance Statement of the American Association of Occupational Health Nurses and the American College of Occupational and Environmental Medicine. Workplace health & safety, 63(4), 139-164.