Alle feiten over antidepressiva op een rij

Artsen schrijven te vaak antidepressiva voor, ook voor langdurig gebruik. Hoog tijd dus om de indicaties voor het gebruik van deze geneesmiddelen op een rij te zetten. Het dossier antidepressiva geeft intermediairs meer informatie over de verschillende soorten antidepressiva en het verantwoord gebruik ervan. In dit artikel gaan we in op verantwoord gebruik, antidepressiva in het verkeer en afbouw en stop van antidepressiva.

Verantwoord gebruik

Antidepressiva zijn, mits uitzonderingen, niet aanbevolen bij een lichte tot matige depressie. De niet-medicamenteuze behandeling bestaat uit begeleide zelfhulp, groepsprogramma’s voor fysieke activiteit en cognitieve gedragstherapie. Onafhankelijk van de ernst van de depressie zijn een vaste dagstructuur, een goede slaaphygiëne en het plannen van activiteiten belangrijke aandachtspunten bij de behandeling van een depressie.

Bij een matige maar vooral bij een ernstige depressie is zowel een niet-medicamenteuze als medicamenteuze behandeling aanbevolen. Hier krijgt psychotherapie onder de vorm van cognitieve gedragstherapie de voorkeur. Bij de medicamenteuze behandeling gaat de voorkeur uit naar Selectieve Serotonine Heropnamerremmers (SSRI’s) of Tricyclische Antidepressiva (TCA’s). De keuze van het type antidepressiva gebeurt op basis van de comorbiditeit van de persoon.

Er is wel voldoende wetenschappelijk bewijs voor het effect van antidepressiva bij chronische depressies (meer dan twee jaar).Het effect van psychotherapie lijkt kleiner te zijn bij een chronische depressie dan bij een acute depressie. Een medicamenteuze aanpak is in dit geval dus aangewezen.

Antidepressiva hebben veel ongewenste effecten zoals maag-darmklachten, gewichtstoename en seksuele stoornissen. Ondanks de vele neveneffecten worden antidepressiva voor verschillende psychiatrische aandoeningen voorgeschreven (bv. angststoornissen, boulemia nervosa, posttraumatische stressstoornis). Toch is een niet-medicamenteuze aanpak ook bij andere psychiatrische aandoeningen de basisbehandeling. Medicatie is pas aangewezen als andere interventies onvoldoende effect hebben.

Antidepressiva in het verkeer

Antidepressiva hebben mogelijks een invloed op de reactiesnelheid en het gezichts- en concentratievermogen van de patiënt. Deelnemen in het verkeer is dan gevaarlijk, ook voor anderen in de omgeving. Het effect van antidepressiva op de rijvaardigheid van de patiënt wordt onderverdeeld in drie categorieën. De meeste antidepressiva vallen onder categorie I of II. Tradozon (bv. Trazolan) valt onder categorie III. Het advies van de huisarts baseert zich op deze drie categorieën:

• Categorie I: geneesmiddelen met geen of weinig negatieve invloed op de rijvaardigheid. Dit is vergelijkbaar met een bloedalcoholconcentratie (BAC) van < 0,5 ‰. De eerste dagen kunnen ongewenste effecten met een negatieve invloed op de rijvaardigheid optreden. Het advies is hierbij om geen voertuigen te besturen zolang deze ongewenste effecten optreden.
• Categorie II: geneesmiddelen met een lichte tot matige invloed op de rijvaardigheid. Vergelijkbaar met BAC van 0.5 tot 0.8 ‰. Het wordt ontraden om de eerste week van de behandeling met de auto te rijden.
• Categorie III: Geneesmiddelen met een ernstige op potentieel gevaarlijke invloed op de rijvaardigheid. Vergelijkbaar met een BAC van > 0.8 ‰. Het wordt uitdrukkelijk ontraden om te rijden.

Afbouw en stop van antidepressiva

Overbehandeling met antidepressiva kan je voorkomen met:

• een goede indicatiestelling
• duidelijke informatie over de behandeltermijn
• een geleidelijke afbouw van antidepressiva

Ontwenningsverschijnselen te wijten aan een te snelle afbouw zijn angst, maag- darmklachten, hoofdpijn, slapeloosheid, verhoogde prikkelbaarheid, spierpijn en malaise. Hoe langer de inname van antidepressiva en hoe korter de halfwaardetijd, hoe groter de kans op ontwenningsverschijnselen. Deze verschijnselen treden meestal een paar dagen na het stoppen van het antidepressivum op.

Wil je meer weten? Download of bestel het dossier antidepressiva hieronder bij 'gerelateerde materialen'.