Achthonderd Tournée Minérale-deelnemers prikten bloed voor unieke studie

Professor Christophe Stove en zijn team van het Laboratorium voor Toxicologie van de UGent staan aan het hoofd van het onderzoek naar alcoholmerker phosphatidylethanol (PEth). Tournée Minérale bood hen een unieke kans: door de campagne konden ze gemakkelijk een groep van ongeveer 800 proefpersonen vinden die bereid waren om een maand lang geen alcohol te drinken. Dankzij de inzet van deze vrijwilligers, kon het onderzoeksteam de kennis over de alcoholmerker verder verfijnen.

Phosphatidylethanol (PEth) is een product dat in het lichaam wordt gevormd nadat je alcohol hebt gedronken, en dat veel langer meetbaar blijft dan de alcohol zelf. Daarom is de stof geschikt als een zogenaamde ‘alcoholmerker’. Door na te gaan hoeveel van deze stof er in iemands bloed zit, kan je iemands drinkgedrag reconstrueren, of controleren of iemand nog drinkt. Dat kan van pas komen bij mensen van wie het rijbewijs werd ingetrokken of bij patiënten die een levertransplantatie moeten ondergaan of achter de rug hebben.

Om te onderzoeken hoe snel de alcoholmerker afneemt in het bloed, namen de Tournée Minérale-proefkonijnen drie keer een druppel bloed bij zichzelf af met een vingerprik. Een keer bij de start van Tournée Minérale, een keer halverwege en een keer aan het eind van de maand.

Halveringstijd van 8,5 dagen

Op basis van die stalen ondervonden Stove en zijn team dat de alcoholmerker in het bloed halveert na 8,5 dagen zonder alcohol. Het maakt daarbij niet uit hoe hoog de concentratie van de alcoholmerker was bij de start. Dat is bijzonder interessant, want zo kan men gaan voorspellen vanaf wanneer iemand negatief zou moeten testen op de alcoholmerker.

Nog een belangrijke bevinding was dat het mensen zonder training of begeleiding toch goed lukte met een vingerprik een druppel bloed bij zichzelf af te nemen. “Dat is interessant voor studies bij de bevolking in de toekomst, maar ook om bijvoorbeeld geneesmiddelenconcentraties bij patiënten van thuis uit op te volgen”, zegt Stove.

Het profiel van de proefkonijnen

Bij aanvang moesten de deelnemers aan de studie een vragenlijst over hun eigen drinkgedrag invullen. De grootste groep (40 procent) rapporteerde 1 tot 5 standaardglazen alcohol per week te drinken. Dat deden ze bij 2 à 3 verschillende gelegenheden, waarbij ze telkens 1 of 2 glazen dronken. Dertig procent dronk 6 tot 10 glazen per week. Maar ook zwaardere drinkers deden mee aan het onderzoek, sommigen rapporteerden meer dan 50 glazen alcohol per week te drinken. Zevenendertig procent zei ook minstens maandelijks aan bingedrinken te doen.

De resultaten van de bloedanalyse zijn naast deze zelfrapportering gelegd. Daaruit blijkt dat de gemeten PEth-concentratie begin februari correleert met de gerapporteerde alcoholinname. Dit wil zeggen dat de deelnemers hun alcoholconsumptie bij aanvang van de studie over het algemeen correct ingeschat hadden.

Bij vrouwen lag de waarde van de alcoholmerker in het bloed hoger dan bij mannen, voor een vergelijkbare alcoholconsumptie. Geen onverwacht resultaat, want bij de gemiddelde vrouw leidt eenzelfde hoeveelheid alcohol tot een hogere hoeveelheid alcohol in het bloed dan bij de gemiddelde man. Mannen blijken dan weer vaker overmatig te drinken, met kans op schade door hun drinkgedrag.

Dat tijdens Tournée Minérale bijna een op vijf Belgen een maand niet drinken, was voor het onderzoeksteam van de UGent een uitgelezen kans. "Zonder een initiatief als Tournée Minérale is het zo goed als onmogelijk om een dergelijke studie, uniek in de wereld, op te zetten", zegt professor Stove.

Wie deelnam aan de studie kan zijn resultaten bekijken en vergelijken met die van de andere (anonieme) proefpersonen op https://alcoholmerker.be/#/results.