Global Drug Survey zoomt in op druggebruik wereldwijd en in België

Ook in 2019 konden Belgen deelnemen aan de ondertussen gekende Global Drug Survey, een uitgebreide vragenlijst rond uitgaan en drugs. Hoewel dit geen representatieve groep is, krijgen de onderzoekers via de Global Drug Survey een breder en diepgaander beeld van het druggebruik en de gebruikers. Op deze manier kunnen het beleid en de gebruikers geïnformeerd worden en kunnen maatregelen getroffen worden om gebruikers te behoeden voor mogelijke schade. In totaal namen ruim 120.000 respondenten uit meer dan 30 landen deel. Voor België telden we slechts 536 respondenten. Hoewel het hier over een beperkte groep gaat, krijgen we van deze respondenten die vaak drugs gebruiken diepgaande informatie.

Een profiel van zeer ervaren gebruikers

In totaal namen 536 Belgen deel aan de online survey, waarvan bijna 70% mannen. De gemiddelde leeftijd is ongeveer 29 à 30 jaar, een hogere leeftijd dan de voorbije jaren. Meer dan de helft van hen heeft een betaalde job (60%). Ook dit is nieuw in de resultaten van 2019 en hangt samen met de hogere leeftijd van de respondenten. Meer dan 65% van de Belgische respondenten geeft aan dat ze meer dan 4 keer per jaar gaan ‘clubben’.

In België blijft de legale drug alcohol topscores halen (91,2%). Cannabis volgt met bijna 70% van de respondenten die aangaven dat ze het in het laatste jaar gebruikten. Dit zien we elk jaar in onze GDS. Uit de GDS2019 blijkt wel dat we een meer ervaren groep gebruikers van andere drugs hebben aangetrokken: bijna de helft gebruikte xtc in het laatste jaar (46,4%), cocaïne wordt door meer dan één op drie gebruikt (37,8%). Ook het ketaminegebruik valt op: bij de eerste Belgische deelname aan GDS in 2014 had slechts 6,2% deze drug het laatste jaar gebruikt. Uit verschillende infobronnen blijkt een opmars van ketamine en die wordt nu bevestigd door het hoogste cijfer dat we ooit gezien hebben (26,7%). Ook speed wordt door meer dan één op vier van de respondenten gebruikt (26,7%). Paddo’s volgen met 20% en 2CB (14,3%), LSD (13,7%) en lachgas (13,2%) worden door ongeveer één op zeven gebruikt in het laatste jaar.

Gezondheidswaarschuwingen voor gereguleerde cannabis?

Voor de eerste keer vroeg de GDS naar de steun, de geloofwaardigheid en de impact van (gezondheids)waarschuwingen mocht cannabis geregulariseerd worden. Meer dan 55.000 cannabisgebruikers vulden deze sectie van de vragenlijst in. Dit zijn wereldwijde resultaten.

Labels/gezondheidswaarschuwingen:

• Ongeveer één op tien mensen die THC-houdende cannabis gebruikt, ontwikkelt aan afhankelijkheidsprobleem. Het risico op afhankelijkheid is het hoogst met tabak.
• ‘Don't drive stoned.’ Cannabisgebruik vertraagt je reactietijd en is geassocieerd met een stijging in het risico van fatale auto-ongevallen.
• Cannabisrook is schadelijk. Schadelijke stoffen die je terugvindt in tabaksrook, vind je ook terug in cannabisrook. De veiligste manier om te gebruiken is vaping of eten (in lage doses).
• ‘Grow your brain before you expand It.’ Adolescenten onder 21 lopen een groter risico op schade door THC-houdende cannabis. Regelmatig cannabisgebruik op vroege leeftijd verhoogt het risico op afhankelijkheid en mentale problemen.
• Een neveneffect van cannabis is dat je 'de dingen niet gedaan krijgt'. Verminderde motivatie geassocieerd met cannabisgebruik is de meest voorkomende reden dat gebruikers willen minderen of stoppen. Heel de dag stoned zijn, steelt tijd.
• Een ander neveneffect van cannabisgebruik is 'altijd van alles vergeten'. Steeds zaken vergeten kan heel vervelend zijn en kan tot vergeten afspraken of verloren zaken leiden. Stoned zijn kan het moelijker en minder productief maken om te studeren. Geef je hersenen cannabisvrije tijd en je merkt het verschil.

Alle labels worden door de meerderheid van de respondenten als geloofwaardig beschouwd. ‘Grow your brain before you expand it’ scoort het hoogst met meer dan 80%. ‘Eén op tien ontwikkelt een afhankelijkheid’ krijgt de laagste score (toch nog steeds 64%). Op de vraag of de verschillende labels nieuwe info voor hen bevatten, antwoordden de meeste respondenten negatief. Blijkbaar zijn cannabisgebruikers goed op de hoogte van de risico’s bij gebruik. Volgens de helft van de respondenten zou de waarschuwing rond het niet stoned rijden, ook werkelijk een effect hebben. Ook de andere gezondheidswaarschuwingen zouden volgens 20 à 30% een impact hebben. Het minst geloofwaardige label, over de afhankelijkheid van cannabis, scoort het slechts wat betreft verwachte impact. Op de vraag of ze deze boodschappen zouden appreciëren bij de verkoop van gereguleerde cannabis, antwoordde bijna 60% positief.

Seksueel geweld onder invloed van alcohol en/of drugs

Van de totale groep van respondenten (meer dan 120.000) rapporteerden ongeveer 14% seksueel misbruik terwijl ze onder invloed waren (lifetime). 3.250 of 4% rapporteerde dit ook in de laatste 12 maanden. Van deze laatste groep vulden 2.300 respondenten de verdere vragenlijst in: 28% van hen was mannelijk, 69% vrouwelijk en 3% van een andere gender. De gemiddelde leeftijd was 25 jaar voor mannen, 23 jaar voor vrouwen en 23 jaar voor andere gender. 57% van deze groep definieerde zichzelf als heteroseksueel.

In de survey werden verdere vragen gesteld rond het meest recente incident van seksueel misbruik. Bijna 90% rapporteerde dat ze onder invloed van alcohol waren op het moment van het misbruik. 55% gaf aan dat het enkel om alcohol ging en 35% meldde dat het om een combinatie van alcohol en drugs ging. Cannabis was hierbij de meest voorkomende drug. Niet de club of bar wordt het meest aangegeven als plaats waar het incident plaatsvond, maar wel thuis. En slechts 30% geeft aan dat het om een vreemde persoon ging. Verder bleek dat ongeveer de helft toestemming gaf bij het begin. Een vierde geeft aan wel toestemming te hebben geven en één vierde is niet meer zeker. 46% herinnert zich nog alles, terwijl 37,3% zich niet alles meer herinnert.

Op de vraag op welke manier ze zich seksueel misbruikt voelden bij het meest recente incident, antwoordden de meesten door penetratie (M = 41,8%, V = 42,6%, O = 37,3%) en seksuele aanrakingen (M = 31,5%, V = 41,5%, O = 42,4%). De andere mogelijkheden in deze sectie van de vragenlijst waren kussen en orale seks die in mindere mate gerapporteerd werden. Slechts 3% meldt dat ze dit aan de politie rapporteerden met als meest aangeduide redenen om dit niet te doen: ‘Ik voelde me (deels) verantwoordelijk' en ‘Ik dacht niet dat het een overtreding was’. Andere redenen hebben te maken met schaamte, schuld of de dader als lid van hun netwerk.